Yoga Nidra

Wat is Yoga Nidra?

Yoga Nidra is enorm in opkomst. Dat is in deze tijd ook niet verwonderlijk want Yoga Nidra is een vorm van diepe meditatie en ontspanning waarbij je liggend een stem volgt die je door een gestructureerde meditatie heen praat.

Je kunt het zien als een vorm van diepe ontspanning, op zowel fysiek, mentaal als emotioneel niveau. In ons drukke leven, waarbij we 24 uur per dag “aan” staan, is dit precies wat we nodig hebben. Volgens de traditionele beoefening is slechts 30 minuten Yoga Nidra net zo ontspannend als twee uur diepe slaap. Daarnaast is het ook de ideale manier om negatieve gedachtepatronen op te lossen. Je kunt Yoga Nidra zien als een geleide meditatie terwijl je op je matje ligt. Al met al is het een zeer herstellende vorm van yoga!

Yoga Nidra, ook wel “de slaap van de yogi” genoemd, is gebaseerd op de kennis van oude tantrische geschriften. De oefeningen die wij in het westen meestal leren en gebruiken, werden in India ontwikkeld door de yogi Swami Satyananda Saraswati. Het woord Nidra komt uit het Sanskriet en betekent ‘slaap’ of ‘slaperigheid’. In feite wordt deze gemoedstoestand in de yogafilosofie beschouwd als een van de hindernissen op het pad naar verlichting. Bij Yoga Nidra breng je jezelf echter in een slaapachtige toestand waarin de alfagolven in je hersenen overheersen en je niet passief in een diepe slaap terechtkomt, maar ondanks de ontspanning mentaal bewust blijft. Yoga Nidra is, simpel gezegd, een vorm van bewust slapen.

Door je bewust te concentreren op je lichaam, contrasterende gevoelens en je eigen intentie, zouden lichaam en geest verenigd moeten worden. Hierdoor komt je bewustzijn volledig tot rust. Na afloop van een les Yoga Nidra ben je, als het goed is, meer ontspannen en keer je met een heldere geest en minder chaotische gedachten weer terug naar je dagelijkse leven. Het doel van deze soort yoga is om fysieke, mentale en emotionele spanningen op te lossen, de constante gedachtestroom te doorbreken en zo stress op de lange termijn te verminderen.

Is Yoga Nidra hetzelfde als hypnose?

Omdat zowel Yoga Nidra als hypnose kunnen worden gebruikt om de geest te beïnvloeden, denken veel mensen dat Yoga Nidra een vorm van hypnose is. Bij zowel Yoga Nidra als hypnose is het lichaam diep ontspannen en is het onderbewustzijn zeer actief. Dit zijn echter ook de enige overeenkomsten. Zowel de praktijk als het doel zijn totaal verschillend. Hoewel ze allebei beginnen met een begeleide ontspanning, gaat Yoga Nidra door in de ene richting en hypnose in een andere. 

Het is waar dat wanneer de zintuigen en de geest kalmeren, je door een hypnotische toestand kunt gaan. Als je echter op de hoogte blijft van het lopende proces, door je te concentreren op de stem van de leraar, kunt je die toestand omzeilen. Dat is dan ook precies de reden waarom de leraar vaak herhaald of vraagt om niet te slapen.

In Yoga Nidra probeer je wakker te blijven. Zelfs als je diep ontspant, wil je niet slapen. Je bent je ervan bewust dat je bezig bent met Yoga Nidra. In Yoga Nidra is de bewuste geest nog steeds actief en kan hij op elk moment de controle overnemen. Bij hypnose daarentegen wordt het bewustzijn vaak onderdrukt en heb je vaak geen herinnering meer aan wat je hebt ervaren.

In Yoga Nidra is de rol van de leraar om je te begeleiden en je naar een staat van diep bewustzijn te brengen. Bij hypnose neemt de therapeut vaak de controle over de bewuste geest om je onderbewustzijn te verkennen.

Wat zijn de voordelen van Yoga Nidra?

Van nature weten we allemaal hoe we moeten slapen, dat hoeven we niet te leren. Tijdens yoga Nidra komen de hersengolven tot rust op een vergelijkbare manier als tijdens de slaap. Toch blijven we hierbij in een bewuste toestand. De hersengolven van deze bewuste slaaptoestand verminderen de activiteit van onze hersenen en zo ontstaat een diepe staat van “meditatief” bewustzijn. Je systeem wordt niet meer gevoed door prikkels en indrukken en krijgt de ruimte om echt los te laten. Wanneer de geest volledig ontspannen is, wordt deze ontvankelijk voor nieuwe ideeën en verandering. Creativiteit en verbeelding worden daarmee aangewakkerd.

Naast het kalmeren van de geest, brengt yoga Nidra ook het zenuwstelsel tot rust. In een normale toestand zit ons lichaam in het sympathische zenuwstelsel. De diepe ontspanning van Yoga Nidra activeert echter het parasympatische zenuwstelsel in volle potentie. Dit zenuwstelsel is cruciaal is voor heling en genezing. Daarnaast zijn er nog tal van andere voordelen van Yoga Nidra die we hieronder voor je op een rijtje zetten:

• Het werkt preventief en ondersteunend bij een burn out
• Het verlaagt de bloeddruk
• Je gaat beter slapen
• Je ondervindt minder pijn
• Minder last van angst en /of depressies
• Versterkt het endocriene systeem 
• Gemakkelijker contact met je intuïtie
• Vermindert menstruele onregelmatigheden 
• Veel verlichting bij reumaklachten 
• Meer ontspannen 
• Brengt het zenuwstelsel in balans 
• Vermindert verslaving 
• Verhoogt de creativiteit 
• Laadt vitale energie op 
• Vermindert PTSD 
• Versterkt immuunsysteem 
• Betere concentratie
• Verlaagt het cholesterolgehalte

Hoe verloopt een Yoga Nidra sessie?

Een Yoga Nidra sessie duurt ongeveer 30 tot 45 minuten en wordt altijd begeleid door een leraar. Actief luisteren speelt een belangrijke rol om je in de gewenste staat van “bewuste slaap” te brengen. Het verloop van een Yoga Nidra-sessie is altijd hetzelfde. De leraar kan de inhoud van de les iets aanpassen, maar de 8 fasen van een Yoga Nidra sessie zijn traditioneel altijd als volgt:

1. Ontspan je lichaam en je zintuigen

Deze eerste fase van de Yoga Nidra-beoefening gaat over het aankomen in het moment en bij jezelf. Je stemt jezelf mentaal af op de yoga. Je ligt op je rug in Savasana en concentreert je op het waarnemen van de ruimte, je ademhaling en je lichaam. Je bereidt jezelf ook mentaal voor om je te concentreren in plaats van alleen maar in slaap te vallen.

2. Sankalpa

Sankalpa is de intentie van de Yoga Nidra-beoefening. Traditioneel is het een soort leidraad of mantra in het teken waarvan de volgende oefening zal plaatsvinden. Dit kan een voornemen zijn, een positieve bevestiging of een bepaalde eigenschap die je in je leven tot stand wilt brengen. Sankalpa’s zijn altijd eenvoudig, positief en actueel. “Ik ben helemaal ontspannen” of “Ik ben sterk en bereik mijn doelen” of “Ik slaap heerlijk” kunnen sankalpa’s zijn voor je Yoga Nidra-sessie.

3. Nyasa: de bodyscan 

In deze fase van de Yoga Nidra-sessie begeleidt de leraar je om je bewustzijn te verplaatsen van het ene deel van je lichaam naar het andere. Je gaat langzaam over je hele lichaam. Het doel van deze fase is om je lichaamsbewustzijn te versterken en je lichaam en geest (weer) in harmonie te brengen. Daarnaast heeft deze bodyscan ook een subtiel activerend effect. Je energie stroomt immers altijd precies daarheen waar je je aandacht op richt.

4. Bewust worden van je ademhaling 

De volgende stap is je bewust worden van je ademhaling. Je observeert je ademhaling volgens de instructies van de leraar, zonder dat je iets aan je ademhaling verandert. Je ademhaling observeren brengt je geest tot rust.

5. Waarnemen van spanningen 

De vijfde fase van de Yoga Nidra-sessie gaat over het waarnemen van contrasterende gevoelens en spanningen op emotioneel niveau, in snelle afwisseling met elkaar. De focus op één bepaald gevoel en dan op het tegenovergestelde gevoel is bedoeld om beide hersenhelften (opnieuw) met elkaar in evenwicht te brengen en je te helpen om toegang te krijgen tot je gevoelens, en een goede manier te vinden om met emoties om te gaan. 

6. Visualisatie 

Elke leraar geeft de visualisatiefase op een andere manier vorm. Soms worden motieven gegeven die je je kunt visualiseren, soms kies je bewust je eigen beelden – helemaal vrij of binnen een gegeven kader. De visualisatiefase kan een heel transformerend effect hebben en je naar diepere bewustzijnsniveaus leiden. Om deze reden moet je in geval van een trauma of psychische instabiliteit altijd eerst met je therapeut overleggen voordat je met Yoga Nidra begint.

7. Herhaal je Sankalpa

De staat van ontspannen bewustzijn maakt je bijzonder ontvankelijk voor goede voornemens. Daarom is de herhaling van je sankalpa ook altijd een belangrijk onderdeel voordat de leraar je weer terug haalt naar het her en nu.

8. Langzaam terug in het hier en nu

Aan het einde van de les begeleidt de leraar je langzaam weer terug van diepe ontspanning naar de realiteit. 

Wanneer kun je het beste een les Yoga Nidra doen?

Je kunt Yoga Nidra in principe elk moment van de dag beoefenen. ‘s Avonds is de kans dat je in slaapt valt echter groot. Het is daarom handiger om het aan het begin van de dag en met een lege maag te doen. Je bent dan nog fris, waardoor je tot een diepere ontspanning komt. Vind je het vervelend om daarna nog te moeten werken? Dan is een ander goed moment aan het einde van een werkdag. Zo maak je een bewuste overgang van werk naar privé, waardoor je ’s avonds ook dieper rustiger en dieper slaapt.

Val je de eerste weken dat je Yoga Nidra beoefent regelmatig in slaap tijdens de sessie? Dat is een teken dat je lichaam meer rust nodig heeft. Stop vooral niet met Yoga Nidra, maar bouw gedurende de dag juist meer rustpunten in, zodat je geest ook tussendoor pauze krijgt.

Voor wie is Yoga Nidra geschikt?

Yoga Nidra is geschikt voor iedereen die wel wat meer ontspanning kan gebruiken of de verbinding met zichzelf wil versterken. Als je Yoga Nidra regelmatig beoefend is het een nuttige methode om veerkrachtiger te worden en om innerlijk te ontspannen, zelfs in stressvolle situaties. Aangezien je de oefeningen liggend doet, hoef je niet per se lichamelijk fit te zijn. Wees je er echter van bewust dat er wel een paar beperkingen zijn: als je een depressie, trauma of andere gezondheidsproblemen hebt, overleg dan eerst met je arts of therapeut en je yogaleraar voordat je met Yoga Nidra begint.

Alternatieven voor Yoga Nidra

Het kan natuurlijk heel goed zijn dat je wel Yoga wilt beoefenen maar dat je hierbij ook oefeningen wilt doen, of dat je het idee hebt dat Yoga Nidra niet helemaal bij je past. Geen probleem, er zijn tal van andere Yoga vormen die je kunt beoefenen. We zetten er een paar voor je op een rijtje:

• Yin Yoga: deze yogastijl is zeer meditatief. Je houdt bij Yin Yoga da verschillende houdingen steeds lang vast, tot wel tien minuten achter elkaar. Zo verbeter je vooral je flexibiliteit, maar bereik je ook je mentale grenzen.
• Jivamukti Yoga: met deze moderne yogastijl combineer je fysiek veeleisende oefeningen met spirituele elementen, chanten, beats op de achtergrond en het reciteren van oude geschriften.
• Kundalini Yoga: Kundalini Yoga is een yogastijl die uitsluitend geschikt is voor de meer ervaren yogi. Omdat de energie die vrijkomt bij Kundalini Yoga als behoorlijk intens kan worden ervaren, is het belangrijk dat je de basis van yoga al goed beheerst. Daarnaast is Kundalini Yoga erg geschikt voor mensen die op spiritueel niveau willen groeien en bewust met de energie en chakra’s in zichzelf aan de slag willen.